KONCERT PIEŚNI EPICKICH (29 lipca 2004, 19:00, Alchemia)
2. Jurij Fedynskyj [Ukraina]
Jurij Fedynskyj – bandurzysta pochodzenia ukraińskiego urodzony w USA. Absolwent East Carolina University, Greenville i North Carolina w klasie fortepianu. Studiował naukę gry na bandurze, wokalistykę i kompozycję w Wyższej Szkole Muzycznej we Lwowie oraz Kijowskiej Akademii Muzycznej. Podczas pobytu w Kijowie związał się z kobziarskim cechem, gdzie poznał tajniki gry na bandurze ludowej oraz techniki wykonawcze autentycznych kobziarzy i bandurzystów. Podczas pobytu w USA współpracował m.in. z diasporowymi zespołami (Chór Dumka, Chór Ukraińskich Bandurzystów), współtworzył też projekt Experimental Bandura Trio. Od kilku lat mieszka w Kijowie, będąc animatorem sceny folk, m.in. współtworzył folkrockowy zespół Hajdamaki, a obecnie jest członkiem etnobandu Carpathians.
Ukraina: Lirnictwo – fenomen ukraińskiej duchowości
Wędrowni minstrele z Francji i Anglii, niemieccy minezingerzy, norwesko-islandzcy skaldowie, słowiańscy guślarze (huszlarze), kazachscy i kirgijscy akinowie, zakaukascy aszugowie, piewcy indyjskiego eposu wedyjskiego, karelo-fińskiego „Kalevala”, estońskiego „Kalevipoeg” - wszyscy oni należą do zacnego grona piewców dawnych epickich tradycji. W tym gronie ukraińscy kobziarze, bandurzyści, lirnicy i tworzona przez nich tradycja, zwana kobziarstwem, zajmują miejsce wyjątkowe. Kobziarzy i lirników łączyło to, że byli krzewicielami najwyższych duchowych wartości swojego narodu, a także posiadali podobny status socjalnego outsidera. Co charakterystyczne, symbolem misji krzewienia najwyższych wartości stał się na Ukrainie... żebrak.
Struktura „dziadostwa” na ziemiach słowiańskich była nadzwyczaj zróżnicowana. Byli wśród nich osiadli i wędrowni żebracy, uliczni grajkowie, ślepcy, nawiedzeńcy, wygnani przez głód i biedę starcy na Białorusi i w Rosji, „dziady kalwaryjskie” w Polsce, kaleki, przypadkowi i profesjonalni śpiewacy z instrumentem lub bez, etc. Wśród nich lirnicy stanowili nieznaczną, ale najdostojniejszą w sensie duchowym, moralnym i artystycznym warstwę. Śpiew bandurzystów i kobziarzy bywał cichy i recytatywny, lirników – głośniejszy, nieco egzaltowany i o większym stopniu emocjonalnego zaangażowania. Lirników charakteryzowało też mniejsze zaangażowanie polityczne tekstów na rzecz większego radykalizmu religijnego. Epickie dumy, religijne psalmy, ballady i pieśni historyczne – oto podstawa ich repertuaru. To pieśni ku pokrzepieniu i ku przestrodze. W nich zawarta jest prawda o narodzie, jego historii, kulturze i ludziach. Lirnictwo to rodzaj misji krzewienia najwyższych wartości. Jego początki sięgają średniowiecza, a przez wieki rozwinęło się w bogatą tradycję, której symbol – postać wędrownego grajka z magicznym instrumentem – lud otaczał powszechną czcią.