CD Rozstaje 2000 vol. 1

Wydawnictwo Festiwalowe - CD ROZSTAJE 2000 vol. 1

Tytuł festiwalu i płyty, na której znalazł miejsce wybór pieśni ludowych I Małopolskiego Festiwalu Muzyki Tradycyjnej (Kraków, sierpień 1999) ma charakter symboliczny. Jest symbolem i pytaniem o miejsce, rolę i przyszłość tradycyjnej muzyki w cywilizacji Trzeciego Tysiąclecia. Rozstaje to miejsce, w którym drogi spotykają się i rozchodzą w różnych kierunkach. Tytuł opisuje sytuację polskiej muzyki tradycyjnej na przełomie wieków i tysiącleci. Rozstajne drogi tradycyjnej muzyki, rozstajne drogi różnych kultur, a może miejsce spotkań? Moment kalendarzowego przełomu sprzyja refleksji nad miejscem tradycji w naszym życiu. W wiek XX weszliśmy jeszcze mając dawną kulturę ludową na co dzień. Widoczna po wsiach, miasteczkach, nawet dużych miastach. Obyczaj, święto, każda okazja wspólnego przeżywania i świętowania nie mogła obyć się bez muzyki, z którą każdy mógł się identyfikować, znał ją od dziecka, była częścią życia, była - własna. Była i formą wypowiedzi ludu, przekazywaną drogą ustnego pokoleniowego przekazu, tajemną, magiczną wiedzą o znakach, symbolach znaczących życie codzienne i odświętne, opowiadającą o związkach tego życia z przyrodą, związkach mających swe źródło w odległej historii. Była też oczywistą częścią kultury narodowej, częścią ważną, mającą na tę kulturę i sztukę wpływ. Dość wspomnieć takie nazwiska jak Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin czy Karol Szymanowski, dla których była źródłem inspiracji, duchem, z którego czerpali. Nazwisk nie będzie brakować także w odniesieniu do współczesnych twórców wielkiej miary, pisarzy, muzyków, kompozytorów, artystów plastyków. Wiek XX jednak i jego niezwykle szybkie zmiany cywilizacyjne były dla kultury ludowej nieubłagane. Świat opanowany przez współczesną technikę i Internet nie potrzebuje już wierzeń, magii, gry na dawnych instrumentach. A w każdym razie nie codziennie. Muzyka bezimienna, nie znająca nazwisk twórców, przekazywana z pokolenia na pokolenie drogą tradycji ustnej, współtworzona przez pokolenia stała się rzadkim, ginącym dobrem, które trzeba zatrzymać w jakikolwiek sposób, aby trwało. Choćby w naszej pamięci. Choćby zapisane w nutach. Choćby na taśmach i płytach. To dawne spoiwo wspólnoty małych społeczności - „co wieś, to inna pieśń” - pisał Oskar Kolberg - mówi o identyfikacji wspólnotowej poprzez pieśń i charakter muzyki w ramach nawet najmniejszych grup. Jest ewenementem, że do naszych czasów przetrwało szereg pieśni, melodii instrumentalnych, pochodzących z epoki kolbergowskiej i wcześniejszych. Jesteśmy wciąż jeszcze w szczęśliwej sytuacji, że po prostu możemy jeszcze słuchać takich dawnych pieśni, brzmienia instrumentów, autentycznych kapel, czy na wsi (to już bardzo rzadko), czy na festiwalach. Jest ich naprawdę w Polsce jeszcze dużo, a ich liczba rośnie wraz ze świadomością wagi tradycji, konieczności jej ochrony. „Rozstaje” i muzyka, która gościła na tym festiwalu o charakterze konkursu, są właśnie przejawem tej tęsknoty do świata, która na naszych oczach mija, ale jeszcze trwa, świata, którego nie sposób zatrzymać, a tak by się chciało. Dobrze więc, że powstało nowe miejsce na mapie tych szczególnych zabytków, gdzie muzyka brzmi, dokąd mogą przyjechać jej twórcy, i że to miejsce to Kraków, cały pod ochroną, podobnie jak pod ochroną powinna być ta muzyka. Małopolska to region dość szczególny, historyczny, składa się nań wiele mniejszych obszarów etnograficznych, a także mniejszości narodowe, których nigdy w Małopolsce nie brakowało. To bardzo dobrze świadczy o organizatorach, że właśnie taką otwartą formułę festiwalu zaproponowali w Krakowie - stolicy kulturalnej Europy roku 2000. Na płycie więc są Krakowiacy, Górale Skalni z Podhala, Orawscy z Lipnicy, są Romowie i Łemkowie, a także muzyka żydowska Są wykonawcy młodzi i starsi, weselne śpiewaczki przypominające, jak to dawniej „przywdziewało się” gościom, są ballady, jest gra na dawnych instrumentach - heligonce, piszczałkach, złóbcokach góralskich przez muzyków ludowych z Małopolski. Szczególny klimat koncertu - prezentacji muzyki Małopolski powstał dzięki zachowanemu na płycie prowadzeniu Jana Karpiela, artysty podhalańskiego wielkiej miary - muzyka, animatora, odtwórcy kilku podhalańskich instrumentów, znawcy historii, tradycji i sztuki Podhala, także części Małopolski. Większość wykonawców to artyści ludowi grający i śpiewający muzykę tradycyjną. Kapela z Radziszowa - typowa krakowska kapela, kapela z Lipnicy Wielkiej na Orawie, zakopiańska kapela „Jutrzenka”, śpiewaczki krakowskie, heligonista Władysław Stach, młoda łemkowska śpiewaczka Julia Doszna - odtwarzają świat dawnej Małopolski muzycznej. Konkursowi towarzyszyły koncerty muzyków folkowych i oni także znaleźli się na płycie. Jest więc ona miejscem spotkania kultur i co najmniej dwóch pokoleń artystów. Drogi nowe reprezentuje kilku wykonawców muzyki folkowej, a więc tego nowego nurtu, który, korzystając z tradycji, daje nadzieję na kontynuację samej muzyki, choć już w nieco innym kształcie, bardziej może odpowiadającym nowej rzeczywistości wieku XXI. Są to zespoły znakomite: Kałe Bała Teresy Mirgi, Trebunie Tutki w wersji tradycyjnej, Się Gra - grupa z Lublina specjalizująca się w muzyce żydowskiej, Anna Kiełbusiewicz, a także Muzykanci, organizatorzy festiwalu, łączący w prosty i wysmakowany sposób tradycję i własną twórczość. Wobec unifikacji kultury wraca tęsknota za tym światem, który odszedł, istnieje ciekawość tamtych różnic kulturowych, potrzeba tych różnic widoczna w powstawaniu coraz większej liczby imprez związanych z tradycją lokalną, w sięganiu do muzyki, pieśni, instrumentarium całej dawnej społeczności Małopolski. Muzyka ludowa jest bowiem potrzebna nam wszystkim. Będzie potrzebna jeszcze bardziej, kiedy już zostaniemy członkami zjednoczonej Europy. To właśnie tą częścią kultury będziemy się pięknie różnić. Tak jak różnorodna jest muzyka Festiwalu ROZSTAJE zamieszczona na tej płycie.

[Maria Baliszewska]

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

ROZSTAJE 1999

Laureaci Małopolskiego Konkursu Muzyki Tradycyjnej

Muzyka z Lipnicy Wielkiej - (Grand Prix ROZSTAJE ‘99), zespół Eugeniusza Karkoszki prezentuje dawne melodie z regionu Górnej Orawy w składzie: troje skrzypiec oraz basy. Grupa jest dwukrotnym laureatem Festiwalu w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą oraz wielokrotnym laureatem Konkursu Muzyk Podhalańskich w Nowym Targu.

Bochnianie (I Nagroda ROZSTAJE ‘99) działają od roku 1993 przy Miejskim Domu Kultury w Bochni; kapela zdobyła też I Miejsce na Przeglądzie Kapel Ludowych o Krakowski Wianek (w Szczurowej), wydała kasetę zatytułowaną Na swojską nutę, zawierającą m. in. utwory z Zabierzowa Bocheńskiego, z okolic Bochni.

Jutrzenka - Orkiestra Pępka Świata (II Nagroda ROZSTAJE ‘99):

prowadzona przez Krzysztofa Trebunię-Tutkę kapela młodzieżowa z Zakopanego wykonująca melodie Skalnego Podhala m.in. na instrumentach tradycyjnych: złóbcokach, basach „ósemkach”; nagradzony m.in. w Nowym Targu, Bukowsku.

Kałe Bała (II Nagroda ROZSTAJE ‘99), zespół Romów z Czarnej Góry na Spiszu, wykonuje tradycyjną muzykę i pieśni Romów pogranicza polsko-słowackiego; grupa powstała z inspiracji i prowadzona jest od 1992 roku przez Teresę Mirgę.

Maria Dębska (wyróżnienie za śpiew solowy ROZSTAJE ‘99), śpiewaczka ludowa z Rudna, wykonuje pieśni tradycyjne regionu Krakowiaków Zachodnich; jest laureatką wielu konkursów i przeglądów, m.in. w Niepołomicach, Kryspinowie, Przedborzu.

Julia Doszna (wyróżnienie za śpiew solowy ROZSTAJE ‘99) śpiewaczka łemkowska z Łosia (Beskid Niski), wykonawczyni dawnych pieśni łemkowskich, w dorobku artystycznym ma m.in. wydaną w 1994 przez Towarzystwo Karpackie kasetę Z kolędami po Karpatach oraz w roku 2000 CD: Tam na Łemkowyni.

Barbara Kosobucka (wyróżnienie za śpiew solowy ROZSTAJE ‘99) - śpiewaczka ludowa z Zalasu k. Krzeszowic; laureatka wielu nagród; od 15 lat prowadzi grupę śpiewaczą.

Genowefa Krupa (wyróżnienie za śpiew solowy ROZSTAJE ‘99), śpiewaczka ludowa z Woli Batorskiej (Gmina Niepołomice) wykonuje ballady, kołysanki i pieśni podkrakowskie; zdobywczyni I Nagrody na Festiwalu w Kazimierzu nad Wisłą.

Władysław Stach (wyróżnienie za solową grę na heligonce ROZSTAJE ‘99) - heligonista z Tęgoborza; członek działającego od czterech lat zespołu wykonującego przyśpiewki, pieśni obrzędowe, prezentującego regionalne obyczaje.

Grupa Śpiewacza z Tęgoborza powstała w roku 1995; działa przy Kole Gospodyń Wiejskich. Członkowie zespołu biorą udział w konkursach, występują na wszystkich uroczystościach gminnych. Wykonują m. in. przyśpiewki, pieśni obrzędowe, prezentują regionalne obyczaje.

Grupa Śpiewacza z Rudna od dwudziestu lat spotyka się w świetlicy wiejskiej w Rudnie pod patronatem Krzeszowickiego Ośrodka Kultury. Zespół wykonuje pieśni, przyśpiewki i zwyczaje ludowe okolic Rudna; znany też jest z prezentacji teatralnych opartych na lokalnych zwyczajach i obrzędach. Grupa była wielokrotnie nagradzana na festiwalach promujących kulturę tradycyjną, m. in. w Niepołomicach, Bukowinie Tatrzańskiej i Wiśniowej.

Franciszka Tumidajewicz, śpiewaczka ludowa, gawędziarka, rzeźbiarka i malarka z Wójtowej (Gmina Sośniny), kierownik dziecięcego zespołu Sosenki z Wójtowej. W repertuarze ma m. in.: pieśni pogrzebowe i przyśpiewki oczepinowe.

Bartek Wilczek, skrzypek prymista, laureat licznych nagród i wyróżnień na konkursach muzyki tradycyjnej (m. in. w Czarnym Dunajcu, Nowym Targu, Bukowinie Tatrzańskiej i Bukowsku).

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

Lista utworów:

1. Jan Karpiel Bułecka - Krzesnomatki... / 1.18

2. Grupa Śpiewacza z Tęgoborza - Siadaj, siadaj... / 3.31

3. Jan Karpiel Bułecka - Posłuchajcie ludzie... / 0.46

4. Grupa Śpiewacza z Rudna - A ty ptasku... / 1.59

5. Maria Dębska (wyróżnienie za śpiew solowy) - Jadom, jadom ułani... / 2.51

6. Bochnianie (I Nagroda ROZSTAJE ‘99) - Poznać ci to, poznać... / 1.58

7. Genowefa Krupa (wyróżnienie za śpiew solowy) -

Plewiła baba barwieniec... / 2.57

8. Jan Karpiel Bułecka - o cysorzu / 0.55

9. Franciszka Tumidajewicz -

Zakwitła róża.../Pomalutku ją ta rozbierajcie... / 1.52

10. Jan Karpiel Bułecka - o Świentym Ojcu / 0.32

11. Kapela z Radziszowa - Sztajer / 1.13

12. Jan Karpiel Bułecka - o straseniu bab / 0.18

13. Barbara Kosobucka (wyróżnienie za śpiew solowy) -

Jesce ino, ino dziś / 1.48

14. Władysław Stach (wyróżnienie za solową grę na heligonce) - Polka / 1.37

15. Julia Doszna (wyróżnienie za śpiew solowy) - Wszytky lude... / 2.44

16. Julia Doszna - Tam na hori... / 2.08

17. Trebunie Tutki -

Pierso godzina (z CD Saga, F.F. Folk - Bogdan Lenda) / 2.37

18. Bartek Wilczek (skrzypce) - nuty Skalnego Podhala / 1.22

19. Jan Karpiel Bułecka - o młodzieży podhalańskiej / 0.39

20. Jutrzenka - Orkiestra Pępka Świata (II Nagroda ROZSTAJE ‘99) -

Ej, cyjas to nucicka... / 2.06

21. Jan Karpiel Bułecka - o Orawie / 1.37

22. Muzyka z Lipnicy Wielkiej (Grand Prix ROZSTAJE ‘99) -

Czardasz wolarski / 1.09

23. Muzyka z Lipnicy Wielkiej - Nuty moje, nuty / 1.46

24. Jan Karpiel Bułecka - o Romak ze Śpisa i nie tylko / 1.05

25. Kałe Bała (II Nagroda ROZSTAJE ‘99) - Lulodiori / 1.50

26. Jan Karpiel Bułecka - o dzbanku / 0.26

27. Teresa Mirga - Tu na row (sł. i mel. Teresa Mirga) / 3.56

28. Kałe Bała - Sar o Roma trajen [Ederlezi] (sł. Teresa Mirga, mel. trad.) / 3.21

29. Anna Kiełbusiewicz - Kany ześ ty moja matko... / 3.05

30. Się Gra - Taniec chasydzki / 4.17

31. Muzykanci - Olahos (melodia taneczna z Siedmiogrodu) / 3.18

32. Muzykanci - Pieśń weselna / 2.35

Wydawnictwo Jana Słowińskiego

Zakopane - Kraków 2000

mastering: Aleksander Wilk

okładka: "Ptaki" - fragment pasteli Piotra Klamerusa

opracowanie graficzne: Agencja Reklamowa "Po Godzinach"

współpraca produkcyjna:

Mediasat Poland

TOProduction - Kompania Artystyczno-Promocyjna

Radio Kraków